اقدام در مقطع دکترا بسیار دشوار بوده و مستلزم پیدا کردن استاد راهنمای مناسب می باشد.

برخلاف دوره‌ی دکترا در ایران، معدل و موافقت استاد راهنما با طرح رساله‌ی دکترا، دو عامل اصلی برای پذیرش در دانشگاه‌های آلمان به شمار می‌رود.

درضمن به دلیل رایگان بودن دانشگاه ها، دانشجویان خارجی بسیاری حتی از کشورهای دیگر اروپایی، قصد تحصیل در این مقطع را در کشور آلمان دارند.

به همین دلیل رقابت بسیار بالایی جهت انتخاب دانشجو وجود دارد. استاد راهنما از بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر تنها ۴-۵ نفر را انتخاب می نماید.

در دوره‌های دکترا در دانشگاه‌های آلمان، همانند دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ‌ارشد‌، آزمون ورودی به معنای کنکور سراسری وجود ندارد. در اکثر موارد اما، معدل کل تأثیر مستقیمی در پذیرش خواهد داشت و متقاضیان تحصیل در مقطع دکترا باید حداقل نمره‌ی کل بین ۱۶ تا ۱۷ در مقطع کارشناسی ارشد را احراز کرده باشند.

اولین قدم پس از کسب شرایط علمی لازم، برقراری ارتباط با استاد راهنما است. موافقت با موضوع و پذیرش طرح دکترا (Proposal) از سوی استاد راهنما، شرایط را برای حضور در مقطع دکترا هموار خواهد کرد. دوره دکترا در دانشگاه‌های آلمان در فرم کلاسیک یا سنتی، بدون کلاس‌های درس برگزار می‌شود و دانشجو در این مقطع، در زمینه‌ی تحقیقاتی خود، با مشاوره با استاد راهنما به پژوهش و در کنار آن نوشتن رساله‌ی دکترا مشغول می‌شود.

در رشته‌هایی همچون زیست شناسی، بخشی از تحقیقات به صورت آزمایشگاهی انجام می‌شود و در رشته‌های علوم انسانی، تمرکز تحقیقات بر مطالعات فردی است. دانشجوی مقطع دکترا پس از اتمام دوره، رساله خود را به صورت کتبی تحویل داده و در امتحان شفاهی نیز از طرح خود دفاع می‌کند.

بر خلاف دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های آلمان، تصمیم برای موافقت با پذیرش داوطلبان در دوره‌ی دکترا، تنها بر عهده‌ی کمیسیون مربوطه در هر دانشکده است و بنابراین اولین اقدام پس از احراز شرایط علمی، نوشتن طرح رساله و اقدام برای برقراری ارتباط با استاد راهنما است.

درصورت اقدام برای دکترا، هر استادی که به شما جواب منفی دهد، سوخت شده و دیگر امکان اقدام مجدد با این استاد وجود ندارد. پس بهتر است در زمانی این اقدام را انجام دهید که بیشترین شانس رو داشته باشید.

ولی درصورت اشتباه در زمان اقدام شانس شما جهت اخذ پذیرش بسیار کاهش پیدا می کند. درضمن با هر استادی هم که جواب ندهند، فقط شما را با اطلاعات تماسی موسسه ویا شخص اقدام کننده، می شناسد و دیگر شما نمی توانید با پست الکترونیک خود اقدام جدیدی نمائید.

مدارک مهم جهت اخذ پذیرش دکترا:

• مقالات بین المللی چاپ شده و تأیید شده
• کنفرانس ها و جورنال های چاپ شده و تأیید شده
• مدرک زبان مناسب (در بسیاری از رشته ها انگلیسی می باشد.)
• تهیه یک Proposal مناسب و تخصصی که موضوع آن به روز و نو باشد و موردقبول استاد راهنما در آلمان قرار بگیرد.
• ثبت اختراع جهانی
• دوره های تخصصی در رشته موردنظر
• سابقه کاری مرتبط

جهت پذیرش در مقطع دکترا در آلمان مدارک لازم و پروسه زمانی جهت اخذ پذیرش به صورت دقیق مشخص نمی باشد و همه این موارد به دست استاد راهنما و رقابتی است که شما و دیگر متقاضیان دارید، که هر چه مدارکتون کامل تر باشد، احتمال شما برای پذیرش بیشتر خواهد بود. حتی امکان دارد پروسه کاری تا یک سال و حتی بیشتر هم به طول بیانجامد.

لذا به دانشجویان متقاضی دوره دکترا که مدارک جانبی کافی ندارند، پیشنهاد می شود که ابتدا بعد از تطبیق واحد، دوره فوق لیسانس مجدد را بگذرانند و بعد برای دکترا اقدام نمایند.

پذیرش در مقطع فوق لیسانس برای متقاضیانی که مدارک چندانی ندارند، دارای مزایای زیر می باشد:

• پروسه پذیرش کاملاً مشخص بوده و برای ترم مشخصی اقدام می شود.
• جهت پذیرش برای مقطع فوق لیسانس مدارک لازم برای دکترا نیازی نیست و با دارا بودن لیسانس با معدل کافی و مدرک زبان موردنیاز می توان اقدام به پذیرش نمود.
• بعد از مراجعت به آلمان امکان تغییر به مقطع دکترا را نیز دارند و می توانند با مراجعه به استاد راهنما، درخواست پذیرش برای مقطع PhD نموده و درصورت اخذ پذیرش تغییر مقطع به دکترا نمایند. این روش این مزیت را دارد که در زمان بررسی مدارک جهت صدور پذیرش PhD متقاضی در حال خواندن فوق لیسانس مجدد و تکمیل و ارتقای پرونده خود در آلمان بوده و زمان خود را در ایران تلف نمی نماید.
• درصد اخذ پذیرش مشخص بوده و مانند اخذ پذیرش دکترا نامشخص نمی باشد.
• امکان تغییر گرایش و رشته نیز در مقطع فوق لیسانس وجود دارد.
• متقاضیان می توانند بعد از اتمام فوق لیسانس در آلمان حتی وارد بازار کار شده و مشغول به کار شوند.
• امکان تطبیق واحدهای گذرانده شده در فوق لیسانس ایران نیز وجود دارد و این امکان وجود دارد که با گذراندن یک ویا دو ترم فوق لیسانس آلمان را اخذ نمائید.
• درصورت تکمیل مدارک جانبی می توانید حتی برای بورسیه برای کشورهای دیگر هم اقدام نمایید.
• درصورت اقدام جهت فوق لیسانس این امکان برای شما وجود دارد که با مراجعه به دانشگاه ها و بخش های موردنظر رشته شما، اطلاع از موضوع پروژه هایی که استاد راهنماها کار می کنند، پیدا کرده و بسیار دقیق تر می توانید در انتخاب موضوع پروپوزال ارائه شده به اساتید راهنما اقدام نمایید و شانس پذیرفته شدن در مقطع دکترا را دارید.
• در طول گذراندن دوره فوق لیسانس مجدد در کشور آلمان، امکان تکمیل مدارک جانبی اعم از مقالات و کنفرانس ها و . . . و افزایش چشم گیر شانس پذیرش دکترا برای شما مقدور خواهد بود.

دوره‌های تکمیلی در مدرسه‌ی فارغ‌التحصیلان

در آلمان، ۳۹ مدرسه‌ی فارغ التحصیلان که نهادی تحت پوشش دانشگاه، برای تحصیل در مقطع دکترا است و همچنین ۲۷ مرکز تحقیقاتی، با بودجه‌ای در حدود ۲ میلیارد یورو مشغول به فعالیت هستند. وجه تمایز تحصیل در این مراکز در مقطع دکترا با فرم کلاسیک آن، در برگزاری کلاس‌های درسی در این مقطع است. امکان تحصیل به زبان انگلیسی در این نوع از دوره‌ها افزایش یافته و شرایط برای کار گروهی در مقطع دکترا و تحقیق بر روی پروژه‌ای مشترک برای بیش از یک دانشجو نیز فراهم شده است.